Drukvat cv

Een drukvat is een belangrijk onderdeel van een cv-installatie. Het vangt de drukverschillen op die ontstaan tijdens het verwarmen en afkoelen van het cv-water.

Een drukvat is meestal een rood cilindervormig vat met in het midden een duidelijke verdikking.

Een drukvat heeft een beperkte levensduur, na een jaar of zeven gaat hij kapot en zal je hem moeten vervangen.

Wat doet het drukvat?

Een drukvat is een onderdeel van de cv-installatie die drukverschillen opvangt op het moment dat het water uitzet of krimpt tijdens verwarming of afkoeling.

Als de cv-ketel het water gaat verwarmen zal het water uitzetten. Het volume neemt dan toe. Maar de inhoud van radiatoren en cv-buizen is constant, expansie van het volume van de cv-installatie is dus onmogelijk. Als de inhoud gelijk blijft is het gevolg dat de druk in de cv-installatie zal toenemen (gelijk aan wat in een hoge druk pan of snelkookpan gebeurt). Hoe warmer het water wordt, hoe hoger de druk wordt.

Bij een hoge waterdruk zou het water kunnen gaan lekken bij verbindingen of in het ergste geval zou de ketel kunnen ontploffen (maar een overdrukventiel voorkomt dit).

Het drukvat vangt de drukverschillen op die ontstaan tijdens het uitzetten en krimpen van het cv-water waardoor de druk in de cv-installatie stabiel blijft.

Hoe werkt een drukvat?

Een drukvat kan je het makkelijkst voorstellen als twee pannen die met de openingen met elkaar verbonden zijn met daartussen een rubber vel (vergelijkbaar met de binnenband van een fiets). In de bovenste pan zit een gat en wordt ergens aangesloten op de cv-installatie, gebruikelijk is naast de cv-ketel.

De bovenste helft van het drukvat zal volstromen met water. De onderste helft blijft leeg want het rubber vel (membraan) houdt het water tegen. In het onderste deel van het drukvat zit dus lucht. De truc: lucht kan je goed samenpersen, water niet.

Zodra de temperatuur van het cv-water stijgt doordat de cv-ketel is aangeslagen zal het water uitzetten. Die extra ruimte wat het water gaat innemen wordt opgevangen door dit drukvat. Het membraan gaat op dat moment naar beneden bol staan, naar het gedeelte waar lucht zit. De lucht onderin het drukvat wordt dus samengeperst. De luchtdruk in het onderste gedeelte van het drukvat neemt toe, het volume van de hele cv-installatie neemt toe en daardoor blijft de waterdruk in de cv-installatie gelijk. Zodra het water weer gaat afkoelen zal het volume van het water weer afnemen en zal het membraan niet meer naar beneden gedrukt worden.

Wat is het verschil tussen een drukvat en een expansievat?

Drukvat en expansievat zijn synoniemen, geen enkel verschil dus.

Hoe lang gaat een drukvat mee?

Een drukvat heeft een beperkte levensduur. Dat komt doordat het membraan in het drukvat na een jaar of zeven gaat lekken. Dan is het tijd om het drukvat te vervangen.

Wat gebeurt er als het drukvat kapot is?

Wanneer het drukvat kapot is gegaan zal je dit merken doordat je water moet bijvullen in je cv-installatie. Wat later zal je merken dat de druk te ver toeneemt zodra het water van de cv warmer wordt. Tijd om het drukvat te laten vervangen.

Kan een drukvat gerepareerd worden?

Nee, repareren is economisch niet haalbaar. Een defect drukvat wordt altijd in zijn geheel vervangen.

Hoe komt het dat ik steeds water moet bijvullen?

Als het drukvat kapot is, dus het membraan gescheurd is, zal water eerst in het onderste gedeelte van het drukvat lopen. Daardoor neemt de druk in de cv-ketel af en moet je hem bijvullen.

Als het drukvat totaal met water gevuld is zal het drukvat niet meer zijn functie kunnen uitoefenen. Zodra de ketel aangaat zal het water uitzetten en zal de druk flink oplopen. Op een gegeven moment is dit zo hoog dat het overdrukventiel, wat in de cv-installatie zit om een onacceptabele hoge druk te voorkomen, wat water weg laten stromen. Op dat moment zal de druk weer afnemen. Dat is het moment dat je weer water moet bijvullen. Een lekkend drukvat is een andere bekende reden voor het constant maar moeten bijvullen van het cv water.

Hoe merk ik dat het drukvat defect is?

Als je naast je verwarmingsketel zou gaan zitten zal je zien dat zodra de ketel aanslaat de waterdruk zal oplopen en als het water afkoelt zal de druk weer afnemen. In de praktijk zal je regelmatig water moeten bijvullen terwijl je dat daarvoor nooit hoefde te doen.

Kan een drukvat ook water lekken?

Ja, soms lekt het drukvat wel eens water. Dan is de afsluiting tussen het bovenste en onderste gedeelte lek geraakt. Onder je drukvat is het dan nat. Of is de onderkant van je drukvat nat. Dan is het tijd het drukvat te laten vervangen.

Hoe kan ik controleren dat het drukvat kapot is?

Zoals je hierboven hebt gelezen bestaat een drukvat uit twee delen. In het bovenste deel zit water, in het onderste deel zit lucht. Als je tegen de bovenkant tikt met een sleutel of ander metaal voorwerp klinkt het dof en de onderkant waar alleen lucht zit klinkt duidelijk anders wat meer hol geluid. Als je een verschil hoort in het geluid tussen de bovenkant en onderkant van het drukvat dan is het drukvat nog goed. Hoor je geen verschil in geluid dan is het tijd om het drukvat te vervangen.

Wat houdt voordruk bij een drukvat in?

Wat gebeurde er toen je als kind diep onder water ging duiken? Je voelde de (waterdruk) op je oren toenemen. Hoe dieper je ging, dus hoe meer water boven je bevond hoe groter de druk op je oren toenam. Zo ook met een drukvat.

Als je een drukvat boven in je huis aansluit drukt er geen of heel weinig water op het drukvat. Sluit je het drukvat een verdieping lager aan dan "heb je 2,5 meter water boven je". De waterdruk een verdieping lager is dus hoger dan daarboven. Als je nog een verdieping lager gaat neemt de waterdruk nog verder toe.

Een drukvat kan alleen maar goed werken (het membraan maximaal laten indrukken) als de extra waterdruk door de hoogte van het water "boven" het expansievat gelijk is aan de voordruk. Deze voordruk wordt bereikt door in het onderste gedeelte van het drukvat meer lucht te pompen. Feitelijk is dit geen lucht maar stikstof. Bij een drukvat met een voordruk van 1 bar is dus extra stikstofgas in het drukvat gepompt. Hierdoor staat het membraan dus bol naar boven. Zodra je het drukvat aansluit zal de waterdruk van (als voorbeeld hier) die extra druk compenseren en staat het membraan denkbeeldig weer "vlak" waardoor het de drukverschillen tijdens het verwarmen kan opvangen.

De hoogte van de "waterkolom" in je cv-installatie boven het drukvat bepaalt dus de benodigde voordruk in het drukvat. Koop je een drukvat met een verkeerde voordruk dan zal het drukvat niet goed kunnen functioneren en loopt de waterdruk op en zal je regelmatig water moeten bijvullen.

Hoe bereken ik de voordruk van het drukvat?

Bepaal waar je het drukvat zal plaatsen of vervangen. Meet, bij benadering, hoeveel meter het hoogste punt is van de cv-installatie gemeten vanaf het drukvat. Vermenigvuldig deze hoogte met 0,1. Dat is de benodigde voordruk.

Stel het drukvat zit vrijwel bovenin de cv-installatie, alleen de cv-ketel staat iets hoger. De bovenkant van de cv-ketel is ongeveer 1 meter hoger dan het drukvat. Dan is de waterdruk 1 meter x 0,1 = 0,1 bar. Dan is de gewenste voordruk 0,1 bar. In de praktijk zal dit een drukvat zijn met 0 bar voordruk (want je kan meestal kiezen uit 0, 0,5 en 1 bar voordruk).

Stel dat het drukvat twee verdiepingen lager staat dan het hoogste punt van de cv-installatie. Dat is dus ongeveer 5 meter verschil. Dan is de waterdruk 5 meter x 0,1 = 0,5 bar. In dat geval is een drukvat met een halve bar voordruk de beste keuze.

Hoeveel kost het vervangen van een drukvat?

Een drukvat kost een paar tientjes. Het vervangen kost een cv-monteur een kwartiertje. Dus bij elkaar is het een relatief goedkope reparatie.

Kan je een drukvat zelf vervangen?

Een handige doe-het-zelver met ervaring met waterleidingen kan het drukvat zelf vervangen.

Ik kan mijn drukvat niet vinden wat nu?

Mogelijk dat het drukvat in of zelfs achter de cv-ketel zit. Dat is niet gebruikelijk maar het komt voor. Dan heeft het drukvat een een rechthoekige vorm of erg plat maar met een grote diameter. In zeer uitzonderlijke situaties heeft de vorige eigenaar het drukvat onder de vloer of achter een muur weggewerkt. Dat is natuurlijk heel dom want om de zoveel jaar moet je het drukvat vervangen.